اتصال فیبرهای نوری
در قسمت قبلی این مقاله، انواع شبکه‌های دسترسی و فناوری‌های نوین در نصب کابل در این شبکه‌ها معرفی و توضیحاتی در رابطه با تجهیزات نوری در محل کاربر ارايه گردید. تمامی برنامه‌ریزی‌ها و ارايه طرح‌ها برای اجرای شبکه دسترسی، باید با در نظر گرفتن مفهوم FTTH انجام شود. از طریق نودهای دسترسی، به شبکه‌های کشوری، شهری و شبکه‌های توزیع متصل می‌شویم. با توجه به هزینه‌های بسيار نصب کابل، هرگز نباید تعداد فیبر نوری را کمتر از حد مورد نیاز در آينده، در نظر گرفت. استفاده از روش‌های جدید این حسن را خواهد داشت که به نصب همه فیبرهایی که برای آینده پیش‌بینی می‌شود نيازي نبوده و هر زمان که نیاز به نصب فیبر باشد، بدون عملیات دوباره کاری، اتصال فیبرهای نوری به روش دمیدن فیبر و با کابلهای مورد نیاز انجام مي‌شود.
اتصال فیبرهای نوری
به محض این که کابل‌ها در مسیر نصب شد، لازم است که در طول مسیر همه کابل‌ها به يكديگر متصل شوند. روشی که برای اتصال انتخاب می‌شود، باید با نوع کابل و الزامات مربوط به خط انتقال و شبکه همخوانی داشته باشد. در مسیرهای کوتاه که خواسته‌های ویژه مورد نظر نبوده و تضعیف کم است، می‌توان با استفاده از کانکتورهایي از اتصالات نیمه دائم مثل اتصالات مکانیکــی استفاده كرد. در مسیرهای طولانی و با فیبــرهای تک مد، بایستی از روش‌های مطمئن‌تری استفاده کرد تا از تلفات بیشتر جلوگیری شود. روش مرسوم و ایمن، استفاده از اتصال همجوشی (یا فیوژنی) فیبر است. برای اطلاعات بیشتر می‌توان به مقاله <<اتصال فیبر نوری>> که در شماره‌های پیشین چاپ شده است مراجعه کرد.
اتصــال فیــوژنی در جهــان به عنوان بهتـرین روش اتصال فیبرهای نوری به رسمیت شناخته شده است. با این روش می‌توان اتصالی انجام داد که دوام آن در شرایط عادی به اندازه عمر مفید کابل فیبر نوری باشد. در هر نوع اتصال مکانیکی همیشه احتمال خلل در انتقال نور از محل اتصال وجود دارد.
در اتصالات فیوژنی، تلفات نور در حدود ۰/۱۵ – 1 دسيبل است (در استانداردهای ITU میانگین تلفات انتقال در هر دو طرف ۰/۲ دسيبل اعلام شده است). در اتصالات مکانیکی بهترین مقادیر اندازه گیری شده در حدود ۰/۴ – ۰/۳ دسيبل است و البته زمانی به این حدود دستيابي مي‌شود که از ماده روغنی تطبیق ضریب شکست که در محل اتصال تزریق می‌شود استفاده گردد. متأسفانه در طی چند سال این روغن خشک شده و تلفات اتصال از 1 دسيبل نیز فراتر می‌رود. اتصال فیبرها را می‌توان بر روی زمین، در زیر چادر و یا در خودروهای مجهز انجام داد. انجام این کار در حوضچه‌های مخابراتی نیز که در زیر زمین قرار دارند امکان‌پذیر است.
اتصال در هر محل که باشد باید دقت شود که انجام آن در شـرایط حرارتی منـاسب و در محیط تمیز انجام گیرد. درجه حرارت مناسب در حدود 30-10 درجه سانتيگراد است تا از ایجاد تنش‌های فیبر مرتبط با دما در اتصال اجتناب شود. با توجه به اینکه کیفیت اتصال بستگی زیادی به دقت‌های انجام شده در کار دارد و با توجه به اینکه اتصال، مطابق عمر مفید فیبر، تا 40 سال باید دوام داشته باشد و نيز با در نظر گرفتن اين نكته كه در هر ثانیه میلیون‌ها مکالمه تلفنی، سیگنال‌های تلویزیونی، اطلاعات و داده‌های اینترنت و غیره از محل اتصال می‌گذرند، فراهم كردن شرایط کاری مناسب از اهمیت اساسی برخوردار است.
در صورت انجام کار در زیر چادر و یا در حوضچه لازم است از تهویه مناسب استفاده شود و برای جلوگیری از ورود آلودگی در محل اتصال مي‌توان از فیلتر هوا استفاده کرد. استفاده از خودرو مجهز مانند نمونه نشان داده شده در شکل 42 دارای مزایای بسیاری است:
- زمان برای برپاکردن تجهیزات اتصال فیوژنی در محل کاهش می‌یابد.
- ابزار و مواد مورد نیاز برای اتصال همیشه در دسترس است.
- اتصال را می‌توان در محیط کنترل شده انجام داد که به کیفیت مطلوب‌تر منجر می‌شود.
- کابل اضافی را می‌توان در حوضچه‌ها و محل حفاظت شده نگهداری نمود.
اتصال کابل فیبر نوری که در آن کابل به صورت مستقیم در زیر خاک دفن می‌شود نیز، مطابق کابلهای معمولی است، به جز اینکه نقطه اتصال در تابلو یا جعبه قرار داده شده و کابل اضافی به صورت حلقه در محل سیمانی جای می‌گیرد. اتصال کابلهای فیبر نوری هوایی بر روی زمین انجام شده و نقطه اتصال در جعبه های هوایی قرار می‌گیرد. هر گونه کابل اضافی با گیــره‌های ویژه در بالای سیــم مهـار ثابت می‌شود. اگر اتصال کابل را نتوان در سطح زمین انجام داد، باید از سطوحی که توسط بالابر در محل مناسب قرار می‌گیرد استفاده كرد.
مفصل کابل نوری
مفصل کابل برای حفاظت از نقطه اتصال کابل فیبر نوری مفصل استفاده می‌شود. یک مفصــل نوری باید آسـان نصب شده و به راحتي باز و بسته و آب‌بندی شود. با توجه به لزوم باز و بسته شدن‌های بعدی، آب‌بندی مجدد مفصل نباید نیاز به مواد زیادی داشته باشد. مفصل‌ها باید حفاظت مکانیکی مطلوبی حتی در شرایط سخت برای فیبرها تأمین كرده و برای کابلهای آرموردار (مسلح) و یا غير مسلح مناسب باشند. مفصل‌ها برای سایزهای مختلف کابل قابل استفاده بوده و دارای انواع متنوعی برای مصارف مختلف نصب خاکی، کانالی، هوایی و یا دریایی هستند. مفصل‌های کابل نوری معمولا برای استفاده در فضای باز طراحی می‌شوند، اما می‌توان بدون هیچ مشکلی آنها را داخل ساختمان هم نصب كرد.
مفصل باید چنان آب‌بندی شود که در شرایط سیلاب نیز از اتصال فیبر نوری حفاظت كند. مفصل همچنین باید بتواند در مدت کوتاه فشار هیدرولیک معادل قرار گیری در عمق 6 متری زیر آب را بدون نفوذ آب در داخل آن تحمل كند. برای حصول به الزامات مورد نظر، در زمان نصب باید دقت کافی به عمل آید. بسته به ظرفیت مورد نظر یعنی تعداد فیبرهایی که باید به هم متصل شوند، ابعاد مفصل متفاوت خواهد بود. در هر مفصل کاستهایی قرار دارد که هر کاست می‌تواند 6 ،8 و یا 12 اتصال را در خود جای دهد. مفصل‌ها را در حوضچه‌ها نصب می‌کنند و یا بر روی تیرک‌های مربوط به نصب هوایی قرار می‌دهند. در شکل 43 نمونه‌هایی از مفصل کابل نوری، ارایه و در شکل 44 محل نصب آنها نشان داده شده است.
پایاندهی کابل و کابینت های توزیع نوری
ترمینال خط و نیز كابینت توزیع نوری رابط‌های بین 2 و نیز كابینت توزیع نوری ترمینال خط تجهیزات نوری و شبکه فیبر نوری هستند. در نقطه‌ای از شبکه که در آنجا فیبرنوری طرف تجهیزات انتقال با فیبرنوری طرف شبکه دسترسی، به هم می‌رسند، کابینت‌هایی برای اتصال متقابل آنها مورد نیاز است تا بتوان کابلهای نوری را در آن آرایش داده و خطوط نوری را مورد آزمایش قرار داده و محل خطاها را در شبکه تعیین کرد. در اصل، سیگنال‌های دریافتی از خطوط اصلی، ایستگاه‌های رادیویی و یا سویچ‌های محلی در رک‌های انتقال به سیگنال نوری تبدیل می‌شود. رک انتقال ممکن است خود شامل ترمینــال (شکل 45) و یا کابینـت توزیع (شکل 46) بوده و یا به صورت مجزا طراحی و ساخته شود.
نتیجه گیری
در تمامی شبکه‌های راه دور، و امروزه حتی در شبکه‌های محلی، کابل مسی توسط کابل فیبر نوری جایگزین شده است. روش‌های ساخت کابل فیبر نوری و نصب آنها دارای فناوری است که به خوبی شناخته شده و به اثبات رسیده است. برای پاسخگــویی به الزامــات تعیین شده توســط اپراتورها، شرکت‌های نصب کابل و طراحان شبکه، سازندگان کابل نوری و تجهیزات شبکه باید دارای سازمان توسعه یافته‌ای باشند که دائما در صدد بهبود و توسعه فناوری‌های نوین در زمینه‌های عملکرد فیبر و کابل نوری، بهبود تکنیک‌های اتصال و ارايه ابزارهای مناسب‌تر و ساخت ماشین آلات جدید و ارايه روش‌های اقتصادی در نصب کابل فیبر نوری باشند.
این مقاله توسط مهندس محمدعلی مساواتی نوشته شده و در مجله سیم و کابل منتشر شده است.
